Dit is IRM

In 2024 is onze gezamenlijke toekomstvisie op het rivierengebied klaar. Vastgesteld in een Programma onder de Omgevingswet voor IRM waarin ook nieuw beleid is opgenomen voor rivierbodemligging en afvoercapaciteit. En een gezamenlijke visie voor de toekomstige integrale samenwerking in het gebied.

Nederland waterland

Al eeuwenlang wordt er door de mens aan de grote rivieren gesleuteld. Voor een veilige woonomgeving, om de rivier bevaarbaar te krijgen of als bron voor voedselproductie en grondstoffen als zand, grind, klei en biomassa. Recent uitgevoerde programma’s als Ruimte voor de Rivier, Maaswerken en Nadere Uitwerking Rivierengebied hebben voor de komende decennia invulling gegeven aan de opgaven voor met name hoogwaterbescherming, scheepvaart en natuur. Duidelijk is echter ook dat het werk aan de rivier met deze programma’s niet klaar is. We staan voor nieuwe opgaven om Nederland te beschermen tegen overstromingen, te zorgen voor voldoende zoet en schoon water en ecologisch herstel en de rivieren bevaarbaar te houden.

Veranderde rivieren en klimaat vragen om actie

Rivieren veranderen niet alleen in de loop der tijd, zij reageren ook op onze eerdere ingrepen. Zo is op een aantal plekken de rivierbodem uitgeschuurd. Bij laag water kunnen schepen hier nu al lastig of alleen minder beladen varen. Ook verdroogt de natuur in de uiterwaarden en verandert onze zoetwaterhuishouding.

Door klimaatveranderingen krijgen we steeds meer te maken met extreme wateroverlast én langere droogteperiodes. Hoogwaterpieken en watertekorten bedreigen de waterveiligheid, watervoorziening, leefomgeving, natuur en economische ontwikkeling.

Om te zorgen voor een toekomstbestendig rivierengebied, is actie nodig. Daarom werken Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten de komende decennia samen aan een vitaal, bevaarbaar, veilig en aantrekkelijk rivierengebied dat duurzaam te beheren is.

Integrale aanpak móet

Scheepvaart, landbouw, wonen en woningbouw, recreatie, landbouw, ondernemen, natuur, zoetwatervoorziening, verstedelijking: er zijn veel gebiedsgebruikers en opgaven in het Nederlandse rivierengebied. Ook moeten we rekening houden met vraagstukken als duurzame energieopwekking en stikstof.

Rijk en regionale overheden willen zoveel mogelijk doelen realiseren, maar niet alles kan. Daar is simpelweg geen ruimte voor. We moeten dus keuzes maken en een nieuwe balans vinden in het gezamenlijke gebruik van het rivierengebied.

Daar komt bij dat elke keuze voor de ene rivier of een specifiek gebied, elders in het systeem impact heeft. Daarom moeten we het rivierengebied als geheel zien en uitdagingen samen en in samenhang aanpakken.

Binnen Integraal Riviermanagement (IRM) werken we aan hoogwaterveiligheid, natuur en waterkwaliteit, zoetwaterbeschikbaarheid, bevaarbaarheid en een (economisch) aantrekkelijke leefomgeving en stemmen we af met andere ruimtegebruikers, zoals voor woningbouw en energieopwekking.

Integraal werken in het rivierengebied is niet nieuw. Binnen projecten doen we dit al langer. Nieuw is de integrale afweging op het niveau van het hele riviersysteem. Daarvoor is IRM nodig.

IRM is een doorontwikkeling

IRM is natuurlijk niet de eerste stap in de ontwikkeling en het beheer van het rivierengebied. Het werk aan onze rivieren staat nooit stil. IRM is daarom een logische doorontwikkeling, volgend op eerdergenoemde programma's zoals ‘Ruimte voor de River’ en ‘Maaswerken’, complementair aan bestaande programma’s zoals het ‘Hoogwaterbeschermingsprogramma’ en uitvoeringsgericht op basis van nationaal en internationaal beleid zoals het ‘Nationaal Waterprogramma’.

IRM is de eerste herijking van de voorkeursstrategieën Rijn en Maas van het Nationaal Deltaprogramma. Voor het Maas- en Rijngebied geven we met IRM invulling aan de in november 2022 gepresenteerde beleidslijn van het kabinet om water en bodem sturend te laten zijn bij de inrichting van ons land.

In de ontwikkeling van IRM en de eerste stap hierin, het Programma onder de Omgevingswet, vindt voortdurend afstemming plaats met andere ontwikkelingen in het rivierengebied.

Adaptieve werkwijze

IRM kijkt ver vooruit. Tot 2050 met een doorkijk naar 2100. We richten de programmering en uitvoeringswijze daarom zo in dat we flexibel kunnen blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen - zoals klimaat- en economische ontwikkelingen en nieuw beleid - kansen en inzichten. Hier spelen we op in door een periodieke herijking van het programma.

Plangebied

IRM richt zich op Rijks- en regionale opgaven in het Nederlandse Maas- en Rijngebied.

Het plangebied is het gebied waar de opgaven voor IRM liggen en waar, op basis van de gebiedsuitwerkingen, maatregelen genomen kunnen worden voor die opgaven. IRM richt zich op de riviersystemen Maas en Rijn en hun onderlinge samenhang. Zo vormen de volgende wateren het plangebied van IRM:

• de Boven-Rijn, Waal en Boven-Merwede vanaf de Nederlandse grens tot aan de splitsing van de Beneden Merwede en Nieuwe Merwede bij Boven Hardinxveld-Werkendam
• de Maas vanaf de grens tot Geertruidenberg
• de IJssel en het Reevediep tot het Ketelmeer en Vossemeer
• het Pannerdensch Kanaal, de Nederrijn en Lek tot Schoonhoven
• het Zwarte Water vanaf de Spooldersluis te Zwolle tot het Zwarte Meer
• de Overijsselse Vecht benedenstrooms van Varsen
• de Afgedamde Maas

Download de kaart met het plangebied van IRM

Mogelijk effectgebied

De diverse kanalen (Amsterdam-Rijnkanaal, Maas-Waalkanaal, kanaal van St. Andries, Julianakanaal, Lateraalkanaal, Zuid-Willemsvaart, Twentekanalen en Zwolle-IJsselkanaal) en de Deltaprogramma’s Rijnmond-Drechtsteden en IJsselmeergebied maken geen onderdeel uit van het plangebied. Wel is gekeken naar de effecten van de IRM-beleidskeuzen voor deze gebieden.

Stroomgebieden over de grens

De Rijn en Maas beginnen natuurlijk niet pas bij de Nederlandse grens. De IRM-opgaven in Nederland zijn dan ook niet los te zien van de opgaven in onze buurlanden. Zowel een tekort als een overschot aan water in onze rivieren is afkomstig van onze buurlanden. We stemmen de ambities en doelstellingen van IRM en geplande aanpassingen dan ook af in bestaande internationale overleggen.

IRM-partners

Drie ministeries, zes provincies, negen waterschappen en gemeenten langs de Maas en Rijn werken samen aan IRM. IRM is zoveel mogelijk binnen bestaande processen van de Deltaprogramma’s Maas en Rijn georganiseerd.

Zo is IRM georganiseerd